Babi Jar. Konteksty

29 i 30 września 1941 roku oddziały niemieckie tzw. Einsatzgruppe, w asyście dwóch batalionów policji ukraińskiej, zastrzeliły w wąwozie Babi Jar nieopodal Kijowa ponad 33 tysiące Żydów. Taki napis pojawia się dokładnie w połowie wstrząsającego dzieła znanego publiczności MDAG Siergieja Łoźnicy, który oparł swój film ponownie na unikalnych archiwaliach.

Trudno jest pojąć ogrom barbarzyństwa i okoliczności tego zdarzenia. Dlatego drugi człon tytułu filmu („Konteksty”) jest tak ważny. Możemy zrozumieć to wydarzenie tylko przez zagłębienie się w tło wydarzeń na froncie wschodnim i ich ówczesne oraz późniejsze konteksty. Reżyser skomponował film z archiwaliów pochodzących z obu maszyn propagandowych: nazistowskiej i bolszewickiej oraz z zachowanych materiałów prywatnych. Widzimy przesuwającą się na wschód wojenną machinę niemiecką, która wywołuje masową ucieczkę Armii Radzieckiej i niepokoje społeczne, w tym pogrom Żydów we Lwowie udokumentowany niemiecką kamerą. Od 1943 roku kierunek marszu się zmienia. Armia Radziecka przejmuje inicjatywę i „wyzwala” te same miasta i wsie. Precyzyjnie odrestaurowane materiały filmowe hipnotyzują i skłaniają do refleksji na temat konsekwencji oglądanych wydarzeń i sposobu ich wizualnej reprezentacji. Detale oglądanych obrazów i świadectwa, które krzyczą z ekranu, stają się jednym z kontekstów tej tragedii.